Orzechowski Stanisław / Okszyc Stanislai Orichovii Roxolani Chimaera sive De Stancari fvnesta Regno Poloniae

[Kraków [post 15 IV] 1562, Łazarz Andrysowicz / Str. [16,] k. 104 [właściwie 208 - pojedyńcza pagina górna dla dwóch stron], [10] / Orzeł Biały Zygmunta Augusta w drzeworycie [całostronicowa rycina] / Na stronie tytułowej herb w drzeworycie.  

Stanisław Orzechowski [łac. Orichovius herbu Oksza][ur. 11 listopada 1513 roku w Przemyślu - zm. w 1566 roku] - polski ksiądz, kanonik, historyk, pisarz polityczny i religijny doby odrodzenia, zaciekły kontrreformator i obrońca praw szlacheckich.   

   

"Roxolani Chimaera sive De Stancari fvnesta Regno Poloniae secta " Stanisława Orzechowskiego stanowi polemikę z "Canones reformationis Ecclesiarum Polonicarum" [1552r.] Franciszka Stankara [1501-1874] włoskiego teologa, księdza katolickiego, który jednak porzucił stan duchowny na rzecz działalności reformacyjnej. Od poł. XVI w. Fr. Stankar wspierał krzewienie wspólnot kalwińskich oraz antytrynitarzy na ziemiach polskich. "Canones reformationis [...]" zostało odrzucone i spalone na stosie po synodzie w Słomnikach w roku 1554 przez samych protestantów.  

 

Stanisław Orzechowski pisząc swoją "Chimerę" 10 lat później, wyciągnął z cienia, to już nieco zapomniane dziełko, traktując je jako przyczynek do krytyki całego ruchu protestanckiego i osoby samego Fr. Stankara, używając poniekąd tych samych argumentów przeciw Fr. S. jakich używali polscy protestanci po roku 1554. St. O. potrafił sięgnąć po niewybredne obelgi, nazywając swojego adwersarza " kłamcą, zdrajcą i osłem".  

Drugie wydanie "Roxolani Chimaera" ukazało się rok później [w 1563 roku] w Kolonii w drukarni Maternusa Cholinusa. Pierwsze tłumaczenie hrabiego Nałęcz Włyńskiego ukazało się w XVIII wieku, kolejnego dokonano dopiero w XXI wieku, na 500-lecie urodzin Stanisława Orzechowskiego, w 2013 roku pióra Krzysztofa Nowaka, nakładem krakowskiego wydawnictwa WAM i Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej "Ignatianum".