Państwowy Instytut Wydawniczy - historia, działalność i znaczenie

Państwowy Instytut Wydawniczy (PIW) to jedno z najstarszych i najbardziej prestiżowych wydawnictw w Polsce. Założone w 1946 roku, odgrywa kluczową rolę w popularyzacji literatury pięknej, historii, filozofii i publikacji naukowych. Przez dekady PIW budował swoją pozycję jako instytucja, której misją jest szerzenie wiedzy i dziedzictwa kulturalnego Polski. W tym artykule przyjrzymy się bliżej historii PIW, jego osiągnięciom oraz kluczowym tytułom, które przyczyniły się do jego znaczenia na rynku wydawniczym.

Historia Państwowego Instytutu Wydawniczego

Początki i pierwsza siedziba

Państwowy Instytut Wydawniczy został założony w 1946 roku w Warszawie, a jego pierwsza siedziba mieściła się na warszawskiej Pradze, w kamienicy Hersza Gryfenberga przy ul. Targowej 63. Następnie wydawnictwo przeniesiono do Śródmieścia, do kamienicy Henryka Lewenfiszana przy ul. Foksal 17. To tutaj PIW rozpoczął swoją działalność, wydając wartościowe i inspirujące pozycje literackie, które szybko zyskały popularność w Polsce.

PIW w czasach PRL – lata świetności

Do 1989 roku Państwowy Instytut Wydawniczy był jednym z trzech najważniejszych polskich wydawców literatury pięknej, obok takich instytucji jak Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” i Wydawnictwo Literackie. Wydawnictwo stało się symbolem wysokiej jakości literatury i dzieł filozoficznych, które miały ogromne znaczenie dla kultury polskiej. Z okazji 60-lecia istnienia PIW ukazała się monografia „Foksal 17” (2006) autorstwa Leszka Żulińskiego, przedstawiająca historię instytucji oraz jej dorobek wydawniczy.

Walka o przetrwanie – próba likwidacji PIW

Zagrożenie likwidacją (2010–2015)

W 2010 roku pojawiły się plany likwidacji Państwowego Instytutu Wydawniczego. Ówczesny minister skarbu państwa, Aleksander Grad, ogłosił zamiar zamknięcia wydawnictwa. W 2012 roku minister Mikołaj Budzanowski wydał formalne zarządzenie o likwidacji PIW. W wyniku tych działań wydawnictwo utraciło prawa autorskie do wielu cenionych tytułów, takich jak „Bogowie, groby i uczeni” (1949) C.W. Cerama czy „Płeć mózgu” (1989) Anne Moir i Davida Jessela.

Wsparcie społeczne i odwrócenie decyzji

W 2014 roku powstał społeczny Komitet Ratowania Państwowego Instytutu Wydawniczego, który zyskał szerokie poparcie. Dzięki ich staraniom oraz presji społecznej w 2015 roku minister skarbu państwa Andrzej Czerwiński wycofał decyzję o likwidacji PIW. Następnie, 1 grudnia 2015 roku, wydawnictwo zostało przekształcone w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Dwa lata później, w styczniu 2017 roku, PIW stał się państwową instytucją kultury, podległą Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kluczowe Serie Wydawnicze Państwowego Instytutu Wydawniczego PIW przez lata wydał wiele znaczących serii, które na stałe wpisały się w historię literatury polskiej i światowej.

Rodowody Cywilizacji

Seria „Rodowody Cywilizacji” to klasyczne dzieła o kulturze i historii światowej. Wydawane od lat 50., książki te obejmują fascynujące prace na temat rozwoju różnych kultur i cywilizacji. Tytuły te zdobyły dużą popularność wśród czytelników, którzy cenią sobie zgłębianie wiedzy na temat przeszłości.

Biblioteka Myśli Współczesnej

Biblioteka Myśli Współczesnej zawiera prace czołowych myślicieli i filozofów. Jest to seria, która przedstawia współczesne koncepcje myślowe, w tym dzieła socjologiczne, psychologiczne i filozoficzne, co czyni ją wyjątkowym zasobem dla każdego zainteresowanego pogłębioną refleksją nad światem.

Zasłużone publikacje i znane dzieła PIW

Państwowy Instytut Wydawniczy jest znany z wydania wielu wartościowych książek z zakresu kultury i literatury polskiej. Ważne miejsce w działalności PIW-u zajmuje literatura piękna obca. Przez wiele oficyna wydawnicza z siedzibą na Foksal wydawała dzieła Hermana Hessego [prawa do przekładów utracone w latach 2010-2014]; w ramach znakomitej serii "Współczesna Proza Światowa" przez lata ukazywały się dzieła pisarzy amerykańskich, francuskich, japońskich, czeskich, iberoamerykańskich, czy niemieckich; znajdziemy tam dzieła B. Hrabala, Vladimira Nabokova, Julio Cortázara, Kenzaburō Ōe, Josepha Hellera, Jacka Kerouaca, Anthony'ego Burgessa, Ernesta Hemingwaya, Kurta Vonneguta i wielu innych wielkich ludzi pióra.

Polska Jagiellonów i Rzeczpospolita Obojga Narodów

Na szczególną uwagę zasługują eseje historyczne Pawła Jasienicy, takie jak „Polska Jagiellonów” (1963) oraz „Rzeczpospolita Obojga Narodów” (1967–1972). Jasienica był jednym z wybitnych polskich eseistów, a jego prace wciąż są cenione przez historyków i czytelników zainteresowanych historią Polski.

Publikacje encyklopedyczne PIW

PIW wydał również wiele publikacji encyklopedycznych, które stały się cenionymi źródłami wiedzy w Polsce. Wśród nich znajdują się „Bibliografia literatury polskiej – Nowy Korbut” (od 1963), „Słownik mitów i tradycji kultury” (1985) Władysława Kopalińskiego, oraz „Skrzydlate słowa” (1990, 1998) Henryka Markiewicza i Andrzeja Romanowskiego. Te książki są nie tylko zasobami edukacyjnymi, ale również skarbnicą kulturową dla wszystkich poszukujących informacji o literaturze, mitach i polskiej tradycji. Znaczenie Państwowego Instytutu Wydawniczego w Kulturze Polskiej Państwowy Instytut Wydawniczy odgrywa niezwykle istotną rolę w polskiej kulturze i edukacji. Wydawnictwo to, poprzez publikacje wartościowej literatury pięknej, esejów historycznych, a także dzieł filozoficznych, przyczynia się do kształtowania świadomości kulturowej Polaków. PIW od lat buduje intelektualne zaplecze, które wpływa na rozwój czytelnictwa i wzmacnia tożsamość narodową.

Misja PIW na przyszłość

Jako państwowa instytucja kultury, PIW nadal dąży do szerzenia wiedzy oraz zapewnienia dostępu do ważnych dzieł literatury i nauki. Dzięki unikalnym seriom wydawniczym oraz wartościowym publikacjom, PIW spełnia swoją misję, łącząc tradycję z nowoczesnym podejściem do wydawnictwa. W obliczu nowych wyzwań PIW pozostaje wierny swojej misji – popularyzacji wiedzy, rozwijania czytelnictwa i promowania wartościowej literatury. Państwowy Instytut Wydawniczy, od momentu swojego powstania w 1946 roku, zdobył uznanie jako jedno z najbardziej zasłużonych wydawnictw w Polsce. Dzięki takim publikacjom jak „Rodowody Cywilizacji” i „Biblioteka Myśli Współczesnej”, PIW stał się instytucją, która w znaczący sposób wpływa na polską kulturę i edukację. Dzisiaj PIW kontynuuje swoją misję jako państwowa instytucja kultury, oferując bogaty zasób literatury pięknej, historycznej i filozoficznej.